Versterking en sloop/nieuwbouw in het Groninger aardbevingsgebied is een serieuze ontwerpopgave. In alle spanning en hectiek wordt daar soms aan voorbijgegaan. Bewoners hebben andere zorgen. Uitsluitend focussen op veiligheid brengt echter het risico van verlies van ruimtelijke kwaliteit en Groninger dorpskarakteristieken met zich mee. Een geslaagd voorbeeld van hoe het ook kan, is opgeleverd in de Jan Zijlstraat in Ten Post. Voor deze straat heeft Specht Architecten 29 vervangende koopwoningen ontworpen. Ze zijn de oogst van een zorgvuldige analyse van kwaliteiten, kansen en wensen om de woningen en de straat een echt Ten Poster karakter te geven.

Eerst hebben bewoners van Ten Post in 2018 en 2019 onder begeleiding van Specht Architecten geschetst en geschreven aan een dorpsvernieuwingsplan. Ook LAOS Landschapsarchitecten en cultuurhistoricus Marinke Steenhuis dachten mee. Tijdens dorpsavonden gaf het dorp aan de versterkingsoperatie als uitgelezen kans te zien om het soms schrille contrast tussen het oude dorpslint met karakteristieke bebouwing langs het Damsterdiep en de Nije Buurt uit de jaren zestig te verzachten. Dorpsbewoners wilden de bij Ten Post horende kwaliteiten en structuurlijnen graag op eigentijdse wijze vertaald zien naar de vervangende nieuwbouw. ‘Gebruik het eigene van Ten Post’, zo luidde de opdracht, waarbij onder andere werd gerefereerd aan de kleur van Groninger baksteen, de speelse verkaveling, de diversiteit in architectuur en de vergezichten over het landschap.

Dorpsbewoners beschreven de oude woningen aan de Jan Zijlstraat als ‘eenheidsworst’ en ‘dertien in een dozijn’. Ook de rommelige dorpsrand aan de achterzijde ervan, langs de Rijksweg, was veel mensen een doorn in het oog. Uitgangspunt was dat de bewoners op hun oude plek terugkeerden, in hetzelfde type woning – rij of twee-onder-een-kap – en met eenzelfde uitbouw, bijvoorbeeld een dakkapel. Aan de hand van een menukaart met plattegronden en verbijzonderingen in de afwerking heeft Specht met alle bewoners afzonderlijk aan hun nieuwe woning getekend.

Na een aantal jaren in wisselwoningen te hebben gebivakkeerd, wonen de mensen van de Jan Zijlstraat nu op een plek die in harmonie is met het oude Ten Post. Met verspringende rooilijnen en kappen is een ontspannen en dorps straatbeeld ontstaan. Qua korrel en materialisering beantwoordt de nieuwbouw op eigentijdse wijze aan wat je van een typisch Gronings dorp verwacht. De woningen zijn stoer en stevig, en tegelijk warm en knus.

Het zijn de details die het doen: de rode Groninger handvorm bakstenen, de per woning verschillende reliëfvormen in het metselwerk rond het deurkozijn, een eenzijdige variant van het aloude melkmeisje naast de voordeur, de verschillende composities van ramen, de lage goothoogte met de hoge kap en het slepende dak om de overgang tussen privé en openbaar te verzachten. Sommige bewoners aan de zuidzijde van de straat kozen voor een keuken aan de straatkant. Vanuit hun woonkamer kijken zij uit over het landschap. Beukenhagen vormen de erfafscheidingen. Met de gele steen en een subtiel vormgegeven balkon voorziet een huis op de hoek in een accent dat het ensemble uitstekend kan hebben. Nog op de rol staat het ontwerp van de openbare ruimte door LAOS Landschapsarchitecten.